Hieronder geven we een overzicht van de kennisproducten die de afgelopen tijd op inclusievooriedereen.nl zijn verschenen, in de Bibliotheek, bij Instrumenten en bij Praktijkkennis. Een deel daarvan is ook opgenomen in de Nieuwsbrief die maandelijks verschijnt.
Van elke aanwinst zijn achtereenvolgens weergegeven: herkomst (logo), titel, een korte beschrijving van de inhoud, link naar de bron (met aanduiding in welk deel van de website het te vinden is) en onderwerpen (pictogrammen).
Rapport Meldpunt Onbeperkt stemmen landelijke verkiezingen 2025
De verkeizingen voor de Tweede Kamer liggen achter ons. Hoe stond het daarbij met de toegankelijkheid voor mensen met een beperking? Ieder(in) organiseerde een meldpunt en doet daar nu verslag van. Het aantal meldingen over een positieve ervaring tijdens het stemmen (44%) is hoger dan het aantal meldingen over een negatieve ervaring (33%). En 23% van de ervaringen is neutraal. Meldingen die (o.a.) gaan over het stembiljet zijn het minst vaak positief (37% positief).
Download deze publicatie (Bibliotheek)
De grondbeginselen van het VN-verdrag handicap als basis van wetgeving en beleid. Rapportage naleving VN-verdrag 2025
De grondbeginselen van het VN-verdrag handicap komen nog te weinig terug in wetgeving en beleid, zo blijkt uit de jaarlijkse monitor van het College voor de Rechten van de Mens. Dit zorgt ervoor dat de rechten van mensen met een beperking onvoldoende gerealiseerd kunnen worden. Tegelijkertijd ziet het College dat er op verschillende niveaus binnen de Rijksoverheid kansen zijn - en bereidheid bestaat - om de grondbeginselen onderdeel te laten worden van wetgeving en beleid. Het College moedigt de overheid daarom aan om de grondbeginselen, zoals participatie, autonomie en toegankelijkheid, systematischer en nadrukkelijker te gebruiken bij het ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van wetgeving en beleid.
Download deze publicatie (Bibliotheek)
Onbekend talent op de arbeidsmarkt. Monitor Toegankelijkheid, inclusie en de arbeidsmarkt 2025
Ondanks krapte op de arbeidsmarkt zijn mensen met een beperking in grote mate afwezig in het Nederlandse bedrijfsleven, en vooral binnen het MKB. Werkgevers kijken vooral naar de overheid voor oplossingen en lopen vast in regelgeving. Dat blijkt uit een onderzoek onder honderden Nederlandse bedrijven. Uit de ‘Monitor Toegankelijkheid, inclusie en de arbeidsmarkt 2025’ van de Universiteit Tilburg komt naar voren dat mensen met een beperking een enorm onbenut potentieel vormen. Vooral kleinere bedrijven geven aan dat ze tegen praktische en organisatorische grenzen aanlopen. Bij bedrijven met minder dan tien medewerkers is het mediaan aantal medewerkers met een beperking zelfs nul. Ook valt het op dat mensen met een beperking zelden of nooit doorstromen naar leidinggevende of managementfuncties.
Download deze publicatie (Bibliotheek)
Werken met een arbeidsbeperking. Begeleiding door de gemeente Amsterdam
In de Participatiewet staat dat gemeenten hulp moeten bieden aan mensen voor wie het vinden en houden van werk lastig is. Zoals mensen met een arbeidsbeperking. Het Amsterdamse gemeentebestuur vindt werk al lange tijd belangrijk om de bestaanszekerheid van mensen te verbeteren. Door de Rekenkamer Amsterdam-Zaanstad werd onderzocht of de begeleiding en ondersteuning van de gemeente mensen met een arbeidsbeperking helpt om werk te vinden en te houden (doeltreffend is). Gekeken werd naar wat de gemeente wil (het beleidskader), wat de gemeente daarvoor doet (de uitvoering) en wat de gemeente bereikt (de resultaten). En waarom hulp van de gemeente goed werkt of minder goed werkt.
Download deze publicatie (Bibliotheek)
In de praktijk: een verkenning van de barrières voor inclusieve dienstverlening
Iedere burger hoort toegang te hebben tot gelijkwaardige dienstverlening. Zowel bij het Wmo-loket en de thuiszorg als in de bibliotheek. In de praktijk blijkt echter dat burgers op basis van hun herkomst, huidskleur en/of religie niet dezelfde kwaliteit van dienstverlening ontvangen. Inclusie wordt binnen veel organisaties nog steeds niet als een kernopdracht gezien. Sterker nog: inclusieprofessionals ervaren weerstand om dit thema op de agenda van hun organisatie te krijgen. Op 8 mei 2025 hield het Kennisplatform Inclusief Samenleven een landelijk symposium over gelijkwaardige en inclusieve zorg- en dienstverlening.
Download het verslag van dit symposium (Bibliotheek)
Diverse publicaties van de Europese Commissie over inclusie
In een aantal publicaties heeft de Europese Commissie de afgelopen jaren de situatie rond inclusie van personen met een beperking in de EU in beeld gebracht. Zij heeft dit gedaan voor elk EU-land afzonderlijk. De zes rapporten over Nederland betreffen achtereenvolgens: digitalisering (2021), Covid-19 en mensen met een beperking (2022), het streven naar een inclusieve arbeidsmarkt (2023), kwaliteit in de sociale dienstverlening voor mensen met een beperking (2024), de effectiviteit van het nationale beleid rond werkgelegenheid voor personen met een beperking (2025) en het landenfiche (een bundeling van informatie) over de gelijkheid van personen met een beperking in 2024-2025.
Naar het overzicht van de publicaties (Bibliotheek)
Inclusief beleid: meer dan een uithangbordje
Hoe gaan beleidsmedewerkers en sociaal professionals om met maatschappelijke verharding, polarisatie en weerstand tegen inclusie? Movisie deed een verkenning en vroeg hoe inclusief beleid vormgegeven wordt binnen de huidige maatschappelijke context en hoe omgegaan wordt met de uitdagingen. In dit artikel delen zij perspectieven, ervaren obstakels en voorbeelden van hoe het wél kan, aangevuld met inzichten uit de literatuur.
Download dit artikel (Bibliotheek)
Samen groeien door contact: samenwerking basisonderwijs en gehandicaptenzorg
In een inclusieve samenleving telt iedereen mee. Toch is het contact tussen kinderen en mensen met een beperking vaak beperkt. Dit is jammer, want juist op jonge leeftijd leren kinderen open te staan voor verschillen en overeenkomsten. De handreiking ‘Samen groeien door contact’ geeft handvatten en tips voor een samenwerking tussen basisonderwijs en de gehandicaptenzorg.
Lees verder (Instrumenten)
Simpel Switchen: het project Lerende Praktijken
Het nationaal programma Simpel Switchen gaat over het wisselen van de ene werkvorm naar de andere: van uitkering naar werk, van dagbesteding of beschut werk naar regulier werk en van betaald werk naar dagbesteding. Het project Lerende Praktijken van VGN, Cedris en Movisie is onderdeel van het programma. In de regio’s Veenendaal, Weert, Eindhoven en Rotterdam vormen samenwerkende regionale organisaties lerende praktijken om de switches makkelijker te maken.
Lees verder (Praktijkkennis - Werken)
Downsyndroom in het regulier onderwijs; over de mogelijkheden, risico’s en kansen
Down+Up is het magazine van de Stichting Downsyndroom (SDS). In het pas verschenen herfstnummer zijn drie artikelen opgenomen over Downsyndroom in het regulier onderwijs. De artikelen gaan over inclusief onderwijs in Friesland. Door middel van verhalen wordt duidelijk gemaakt dat de ondersteuning van kinderen met Downsyndroom op de reguliere school daar goed is geregeld. Iedereen is welkom en er wordt gedacht in mogelijkheden, waardoor groei en ontwikkeling bij individuele leerlingen kan plaatsvinden.
Download deze publicatie (Bibliotheek)
Werk Inclusief: mensen willen wél, dat is het vertrekpunt voor groei
Slechts vijftien procent van de werkgevers heeft iemand met een arbeidsbeperking in dienst. Dit terwijl er krapte is op de arbeidsmarkt en er mooie kansen liggen. Het project Werk Inclusief zorgt ervoor dat meer werkgevers in tien arbeidsmarktregio’s mensen met een arbeidsbeperking in dienst nemen. Er worden tal van activiteiten georganiseerd om de kloof tussen werkgevers en werkzoekenden te overbruggen. Voorbeelden zijn talentendagen, inspiratiemarkten, leerwerktrajecten en ontmoetingsbijeenkomsten waar kandidaten en werkgevers elkaar laagdrempelig leren kennen. Een monitor door het Verwey-Jonker Instituut laat knelpunten en succesfactoren zien.
Lees verder (Praktijkkennis - Werken)
Landelijke rapportage cliëntervaringsonderzoek Wmo. Verantwoordingsjaar 2024
Gemeenten zijn op grond van de Wmo 2015 wettelijk verplicht jaarlijks een cliëntervaringsonderzoek Wmo uit te voeren. Sinds 2021 staat het gemeenten vrij om zelf een methode te kiezen om de cliëntervaringen te meten. Wel moeten de elementen toegang, kwaliteit en effecten terugkomen in de opzet van het onderzoek. Het ministerie van VWS vroeg aan Ipsos I&O om, net als in 2022 en 2023, een landelijke analyse uit te voeren naar de cliëntervaringsonderzoeken die de Nederlandse gemeenten in 2024 (over 2023) uitvoerden. Met deze analyse wil VWS antwoord krijgen op de vraag hoe cliënten in grote lijnen Wmo-ondersteuning ervaren en hoe gemeenten van elkaar kunnen leren op het gebied van ‘goed onderzoek doen naar cliëntervaringen in de uitvoering van de Wmo’.
Download deze publicatie (Bibliotheek)
Inclusieve arbeidsmarkt in Utrecht
Samen met werkgevers streeft de gemeente Utrecht naar de ontwikkeling van een arbeidsmarkt waarin iedereen zich veilig voelt en zichzelf kan zijn, ongeacht afkomst, seksuele oriëntatie, leeftijd, sociaaleconomische status, religie, opleidingsachtergrond of beperking. Om dit programma goed te kunnen ontwikkelen, heeft de gemeente behoefte aan inzicht in de huidige stand van zaken betreffende inclusie en exclusie, waaronder discriminatie en racisme, op de Utrechtse arbeidsmarkt vanuit werkgevers- en werknemersperspectief. De gemeente heeft het Verwey-Jonker Instituut gevraagd om een onderzoek uit te voeren om te kunnen vaststellen waar de knelpunten zitten en waar aan oplossingen gewerkt moet worden.
Download deze publicatie (Bibliotheek)
Levensverhalen over Werk
Dit rapport beschrijft de resultaten van het project ‘Levensverhalen over werk. Een onderzoek naar de stap van dagbesteding naar (beschut) werk’. Twee jaar lang hebben de onderzoekers mensen gevolgd die als deelnemer in de dagbesteding de stap naar betaald werk (wilden) zetten, als onderdeel van het Stap voor Stap programma van Instituut Gak. Met dit onderzoek hopen zij bij te dragen aan een gelijkwaardigere waardering van werk wat mensen doen, of dat nu in dagbesteding, beschut of regulier werk is.
Download deze publicatie (Bibliotheek)
Passende vergoedingen voor ervaringsdeskundigen; een beslisboom
Wat is een passende hoogte en wijze van vergoeding voor ervaringsdeskundigen? Als antwoord op deze vragen ontwikkelde Movisie in samenwerking met Jenny de Jeu deze beslisboom. De vragen in deze beslisboom helpen je te bepalen wat een passende vergoeding is voor de inzet van ervaringen, ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid. De beslisboom is niet bedoeld om een pasklaar antwoord te geven wat de juiste vergoeding is. Vergoedingen zullen altijd maatwerk blijven. Deze beslisboom kan worden gebruikt om samen met degene die je inhuurt in gesprek te gaan over passende (wijze van) vergoeding.
Lees verder (Instrumenten) Download deze publicatie (Bibliotheek)
Ervaringen met de Wmo
Sinds tien jaar voorziet de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in een breed palet aan voorzieningen om inwoners te ondersteunen met het oog op zelfredzaamheid en participatie. In hoeverre is de Wmo in de praktijk passend voor mensen met een levenslange en levensbrede beperking of chronische ziekte? Ieder(in) heeft een vragenlijst uitgezet onder haar panel en haar leden om dit te onderzoeken. De resultaten laten zien dat mensen met 'met een levenslange, levensbrede beperking' vaker dan anderen melding maken van een onprettige bejegening, een gebrek aan kennis en expertise bij toegangsmedewerkers en een gebrek aan maatwerk. Ook melden zij vaker moeilijkheden met kortdurende indicaties en de administratieve eisen rond herindicaties. Of, zoals de ondertitel van het rapport luidt: 'Ik ben geen dossiernummer met een budget, ik ben een mens'.
Download deze publicatie (Bibliotheek)
Regulier onderwijs geeft betere resultaten
Het Verwey-Jonker Instituut deed onderzoek naar de effecten van langdurig speciaal onderwijs op leerlingen en hun leven, zowel op sociaal vlak als op het gebied van leerprestaties en welzijn. Het onderzoek laat zien dat leerlingen die regulier onderwijs volgen met ondersteuning vanuit speciaal onderwijs instellingen, gemiddeld betere uitkomsten behalen op het gebied van schoolprestaties en betere doorstroomperspectieven hebben dan leerlingen die speciaal onderwijs volgen op de leslocatie van een instelling voor speciaal onderwijs. Sociale factoren, met name de relaties met leeftijdsgenoten, lijken daarentegen beter te zijn in het speciaal onderwijs. Het is daarom belangrijk om extra aandacht te blijven houden voor sociale factoren onder leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften in het reguliere onderwijs.
Download deze publicatie (Bibliotheek)
Werkagenda VN-verdrag Handicap I 2025 – 2030
Op 11 juli 2025 heeft staatssecretaris Nicki Pouw-Verweij (Langdurige en Maatschappelijke Zorg) de werkagenda VN-verdrag Handicap 1 2025-2030 aangeboden aan de Tweede Kamer. Met deze werkagenda zet het kabinet concrete vervolgstappen richting een volledig toegankelijk en inclusief Nederland in 2040. De werkagenda vormt een aanscherping van het bestaande beleid en brengt dit in lijn met het VN-verdrag Handicap. De eerdere aanbevelingen van het VN-comité (dat zeer kritisch was over de inhoud van de nationale strategie voor de implementatie van het VN-verdrag, zijn meegenomen bij het opstellen van deze werkagenda.
Download de Werkagenda VN-verdrag Handicap I 2025 - 2030 (Bibliotheek) Download de aanbiedingsbrief van de Werkagenda aan de Tweede Kamer (Bibliotheek)
Van papier naar praktijk: mensenrechten in de gemeente
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor beleid dat mensen direct raakt, dus ook voor het beschermen van mensenrechten. Het College voor de Rechten van de Mens geeft tien tips om mensenrechten in het beleid (en in lokale verkiezingsprogramma’s) te verankeren. Met het uitvoeren van deze tips kan worden bijgedragen aan een inclusieve, rechtvaardige gemeente waarin iedereen meetelt.
Lees verder (Instrumenten)
Wat is inclusief beleid? De kenmerken van inclusief gemeentelijk beleid
Met inclusief beleid zorg je ervoor dat je niet onbedoeld groepen mensen uitsluit of discrimineert. Maar hoe weet je of jouw beleid écht inclusief is? Wat zijn de kenmerken? En hoe kun je je beleid nog inclusiever maken? Onderzoeksinstituut Movisie geeft een overzicht van de kenmerken van inclusief beleid.
Lees verder (Instrumenten)
Resultaten banenafspraak 2024
De Banenafspraak is een afspraak tussen het kabinet en werkgevers om extra banen te creëren voor mensen met een beperking. Het doel is om meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen bij reguliere werkgevers. De afspraak houdt in dat er in 2025 in totaal 125.000 extra banen zijn gecreeerd ten opzichte van de peildatum 1 januari 2013. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid geeft in een brief van 3 juli 2025 aan de Tweede Kamer een overzicht van de resultaten over 2024. In dat jaar is het doel opnieuw niet gehaald. De doelstelling voor dat jaar was 115.000 extra banen, terwijl de realisatie op 89.616 blijft steken. De achterstand is dus opgelopen naar ruim 25.000 banen.
Download deze brief (Bibliotheek)
Samenwerking tussen regulier en speciaal onderwijs. Rapportage van experimenten
In het kader van de samenwerking tussen regulier en speciaal onderwijs, wordt er sinds 2018 door de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek gedaan naar experimenten met deze samenwerking. Zij worden gevolgd en er worden op diverse momenten interviews afgenomen met verschillende actoren: bestuur, directie en gedragsdeskundigen/intern-begeleiders/zorgcoördinatoren. In deze tussenrapportage beschrijven de onderzoekers de ontwikkeling van 15 experimenten die in 2021 zijn gestart. Het onderzoek maakt gebruik van de drie dimensies van de Index voor Inclusie: inclusief beleid, inclusieve cultuur en inclusieve praktijk. Welke ontwikkelingen doen zich voor binnen deze drie dimensies? En welke bevorderende en/of belemmerende factoren beïnvloeden het integratieproces binnen deze dimensies?
Download deze publicatie (Bibliotheek) Download het artikel in Kind en Adolescent (Bibliotheek)
Verhalen van ervaringsdeskundigen over het belang van toegankelijkheid
Vanaf 28 juni 2025 gelden er nieuwe Europese regels over toegankelijkheid. Deze regels zorgen ervoor dat mensen met een beperking mee kunnen doen in de samenleving. Zij gelden voor producten en diensten die je in het dagelijks leven gebruikt, zoals websites en webwinkels, maar ook een pinautomaat en elektronische boeken. Een pinautomaat kan bijvoorbeeld gebruik maken van een voorleesfunctie. Zo kan iemand die slechtziend is de pinautomaat gewoon gebruiken. En zo zijn er meer regels vastgelegd in de 'Europese Toegankelijkheidsrichtlijn'. Om deze nieuwe regels onder de aandacht te brengen deelt het ministerie van VWS een half jaar lang verhalen van ervaringsdeskundigen.
Lees verder (Praktijkkennis - Ervaringsdeskundigheid)
Verkiezingspamflet voor de verkiezingen gemeenteraad 2026
In maart 2026 zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Politieke partijen schrijven nu hun lokale verkiezingsprogramma’s. Daarin kán het verschil gemaakt worden voor de 2 miljoen mensen met een beperking in Nederland voor wie meedoen op dit moment niet vanzelfsprekend is. Daarom presenteert de VGN dit pamflet. Het is bedoeld voor de partijcommissies die de lokale verkiezingsprogramma’s schrijven. Voor alle politieke partijen, in het hele land. Er zijn grote verschillen tussen gemeenten. Dit pamflet bevat suggesties over uiteenlopende onderwerpen. Een voorstel uit dit pamflet kan in de ene gemeente al ‘staand beleid’ zijn, maar in een andere gemeente nog volledig buiten beeld zijn.
Download dit pamflet (Bibiotheek]
Richtlijn Zingevende daginvulling
In 2018 is de Stichting KwaliteitsImpuls Langdurige Zorg (SKILZ) opgericht met als doel om samen met cliënten, naasten en zorgverleners de kwaliteit van de langdurige zorg te verbeteren. SKILZ doet dit door het ontwikkelen van multidisciplinaire richtlijnen. De nu ontwikkelde richtlijn heeft als doel om vanuit multidisciplinair perspectief handvatten te bieden aan zorgverleners voor het bevorderen van zingevende daginvulling voor cliënten die langdurige zorg ontvangen. Uiteindelijk wordt hiermee beoogd om de kwaliteit van leven en het gevoel van eigen regie van deze cliënten te verbeteren en vergroten.
Download deze publicatie (Bibliotheek)
Ervaringsdeskundigheid in onderzoek: een literatuurverkenning
Binnen de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) is eind 2023 het initiatief ‘Leeratelier ervaringsdeskundigheid in onderzoek’ gestart. Eén van de activiteiten van het Leeratelier is het uitvoeren van een literatuurverkenning. Er is specifiek gezocht naar literatuur over ervaringsdeskundigheid in onderzoek. Wat is er al bekend over het uitvoeren van onderzoek samen met ervaringsdeskundigen en andere mensen met ervaringskennis? Welke lessen kunnen we daaruit trekken?
Download deze publicatie (Bibliotheek)
Timmer- en meubelbedrijf Stadsboom: kansen creëren door te doen
In het hart van Nijmegen is Stadsboom gevestigd, een ambachtelijk timmer- en meubelbedrijf dat lokaal gekapte bomen een tweede leven geeft als prachtige meubels en tegelijkertijd leerwerktrajecten aanbiedt voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Lees verder (Praktijkkennis - Leren)
Reizen met een motorische beperking: ‘Ik kan net zoveel als ieder ander’
Joy Moonen reist voor haar werk het hele land door, met de trein én in een elektrische rolstoel. Ze geeft lezingen en trainingen over het leven met een beperking – in haar woorden ‘een anders werkend lijf’. Want, zo vertelt ze: ‘Ik kan een heleboel, alleen doe ik de dingen anders dan jij.’ Soms kost het reizen haar extra moeite.
Lees verder (Praktijkkennis - Vervoer)
Grootste webwinkels van Nederland zijn nog niet voldoende toegankelijk
Op 28 juni 2025 treedt de European Accessibility Act in werking. Deze Europese wetgeving verplicht e-handelsdiensten - waaronder webwinkels - om vanaf die dag toegankelijk te zijn voor iedereen, ook voor mensen met een functiebeperking. Met de wetgeving om de hoek, mogen we van organisaties verwachten dat zij de nodige aanpassingen hebben gemaakt om iedereen te kunnen verwelkomen in hun digitale winkels. Maar is dit in de praktijk ook zo? Om antwoord te kunnen geven op die vraag, onderzocht Level Level dit jaar voor de vierde keer op rij de staat van digitale toegankelijkheid van de 15 grootste webwinkels van Nederland.
Lees verder (Instrumenten)
Ervaringsdeskundigheid: het succes van zorgorganisatie Cordaan
Ervaringsdeskundigheid is binnen zorgorganisatie Cordaan erg belangrijk bij de ondersteuning die de organisatie biedt aan hun cliënten. Zo hebben ze Team Herstel opgericht, een team van ervaringsdeskundigen uit de ggz dat helpt bij de ondersteuning van cliënten en het organiseren van ervaringsdeskundigheid binnen Cordaan.
Lees verder (Praktijkkennis - Ervaringsdeskundigheid)
Digitale toegankelijkheid is onvoldoende
Voor miljoenen mensen met een verstandelijke of fysieke beperking, visuele en/of auditieve beperking, psychische kwetsbaarheid, laaggeletterden en ouderen is een structureel toegankelijke en begrijpelijke (digitale) samenleving noodzakelijk. Immers dát bepaalt hun zelfstandige deelname aan de samenleving. De Vaste Kamercommissie voor Digitale Zaken sprak hierover op 23 januari 2025. Zowel het GebruikersNetwerk Digitale Inclusie - een samenwerkingsverband onder aanvoering van Ieder(in) - als het College voor de Rechten van de Mens stuurden voorafgaand aan dit debat een brief naar de commissie.
Download de brief van het GebruikersNetwerk Digitale Inclusie (Bibliotheek) Download de brief van het College voor de Rechten van de Mens (Bibliotheek)
Datingsites en -bureaus voor mensen met een beperking
Het Kennisplein Gehandicaptensector heeft een mooi overzicht gemaakt van datingsites en datingbureaus voor mensen met een beperking. Bij elk worden een korte beschrijving en een link gegeven van de site of het bureau.
Lees verder (Praktijkkennis - Vrije tijd)
Leidraad voor toegankelijk bouwen
Nederland heeft een groot tekort aan toegankelijke woningen voor mensen met een beperking of chronische ziekte (zo’n 2,5 miljoen inwoners). Op donderdag 6 februari 2025 lanceerden Ieder(in) en Cliëntenbelang Amsterdam op de BouwBeurs de 'Leidraad Toegankelijk Bouwen'. Dit online stappenplan helpt woningcorporaties, architecten, gemeenten en andere partijen in de bouwketen bij het bouwen van woningen die geschikt zijn voor iedereen.
Lees verder (Instrumenten)