Hulpverleners zien de blinde vlek voor licht verstandelijk beperkten wél
Licht verstandelijk beperkten Het kabinet heeft „niets” gedaan met een twee jaar oud onderzoek waaruit „een blinde vlek” blijkt voor zeker 1,1 miljoen licht verstandelijk beperkten, zegt de sector. Drie van hen vertellen over hun leven.
NRC – Arjen Schreuder
7 december 2021
Benjamin van Ark (30) woont met enige begeleiding zelfstandig in Harderwijk en werkt als adviseur en ervaringsdeskundige bij zorginstelling ’s Heeren Loo.
Foto hiernaast door Roger Cremers
Je herkent ze niet altijd maar ze zijn er wel: mensen met verlangens en gevoelens zoals iedereen, maar met dit verschil dat ze vaak niet begrijpen wat er wordt gezegd of geschreven. Ze treuzelen in het verkeer of verstijven voor een loket. Ze worden op straat en in winkels schijnbaar uit het niets agressief; ze voeren werkzaamheden traag of onhandig uit. Ze hebben een licht verstandelijke beperking, ze worden LVB’ers genoemd.
Minder fortuinlijke leden van deze groep krijg je vaak niet eens te zien; ze zitten in detentie, zijn dakloos, krijgen zorg in een instelling, of zitten eenzaam thuis, bang om de deur uit te gaan, soms verslaafd aan gokken of computerspellen.
Er zijn naar schatting van het Sociaal en Cultureel Planbureau ongeveer 1,1 miljoen mensen in Nederland met een licht verstandelijke beperking; ze hebben volgens de officiële definitie een laag IQ tussen de 50 en de 70, of een IQ tussen de 70 en 85 waarbij ze op minimaal twee leefgebieden niet goed functioneren; school, wonen, werk, sociaal netwerk, relatie of mediagebruik.
Naast deze groepen zijn er ook nog eens ongeveer 1,2 miljoen mensen met hetzelfde IQ die wel zelfredzaam zijn. Hoe je deze groepen mensen moet aanduiden, is een „dilemma”, zegt directeur Frank Bluiminck van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland. „Niemand wil worden aangeduid als licht verstandelijk beperkt. Ik weet niet hoe je dit moet oplossen. We vermijden deze termen het liefst.” De term LVB kan een groep mensen die vaak alleen maar af en toe hulp nodig heeft stigmatiseren. Alternatieve termen zoals minder of zwak begaafd worden echter evenmin aantrekkelijk gevonden. Om misverstanden te voorkomen wordt in dit artikel LVB gebruikt.
Dode hoek
Ruim twee jaar geleden verscheen een omvangrijk onderzoek vanuit het Rijk waarvan de conclusie luidde dat Nederland een „blinde vlek” heeft voor licht verstandelijk beperkten. „Maar inmiddels kun je beter spreken van dode hoek”, zegt Bluiminck. „Zoals een vrachtwagen fietsers niet ziet in een dode hoek, zo ziet de samenleving deze mensen niet. Dat is een ontwerpfout en dat is gevaarlijk. De samenleving is ingewikkelder geworden, zeker door het denken in rendement en effectiviteit vanaf de jaren tachtig. Een van de bijeffecten daarvan is dat de eisen om daaraan mee te doen hoger worden.”
De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland is teleurgesteld dat het kabinet „niets” heeft gedaan met het onderzoek van twee jaar geleden, en stuurde vorige week een brandbrief naar de formateurs van het nieuwe kabinet. „Steeds minder mensen met een beperking ervaren dat zij meetellen in de maatschappij”, aldus de brief, die pleit voor een „deltaplan” tegen onder meer eenzaamheid, schulden, verslaving en criminaliteit bij mensen met een licht verstandelijke beperking.
